CHELIDONIA

CHELIDONIA

Favonius ventus vocatur a die 6. ante Idus Febr. usque ad 7. Calend. Martias, eo quod his diebus hitundines primum conspici incipiant. Plin. l. 2. c. 47. Chelidonios post Brumam incipere, scripsisse Graecos, sed de initii die nihil certi prodidisse, docet Auctor Hist. Orbis Terr. Geogr. et Civ. c. 2. Sunt autem Australes valde debiles, inconstantes et minus continui, quorum origo ex montibus Monomatapae, quos Lunae vocant, petenda. Dum enim Australem Zodiaci partem Sol permeat, nobis ac Graeciae hiemem facit, illis vero in Monomotapae regno aestatem; Eoque nives montium istorum liquefacit, halitusque educit, sensim deinde absumendos. Quod autem debiliores sunt, id a maxima montium distantia fieri videtur, auctor Anonymus supra laudatus. Sed et Chelidonia, nomen variis aliis tribui rebus solicum. Χελιδονιὰ enim nidus hirundinis (quae χελιδὼν Graecis) ut μυρμηκιὰ, nidus formicae. Unde Chelidoniae Insul. a scopulis, quibus se condunt per hiemem hirundines, aut quibus aestate nidos affigunt. Poeta:

Cam glaciantur aquae, scopulis se condit hirundo,

Verberat egelidos garrula vere lacus.

Vide in voce Chelidoniae. Idem nomen (cum accentu in penultima) aspidi, Nilo maxime peculiari, h. e. Aegyptiae aspidi, quae praeter coeteras aspides aliquid privum habet ac sui quodammodo generis, ab hirundinum colore. Hanc αἰθαλόεςςαν videtur appellare Nicander,

Χροιὴ δ᾿ ἄλλοτε μὲν ψαφαροῖς ἐπιδέδρομε νώτοις,

Α῎λλοτε μειλινόεςςα, καὶ αἴολος, ἄλλοτε τεφρἡ,

Πολλάκι δ᾿ αἰθαλόεςςα μελαινομένῃ ὑπὸ βώλῳ

Αἰθιόπων, οἵην´ τε πολύςτομος εἰς ἅλα Νεῖλος

Πλησάμενος κατέχευσεν ἀσιν.

Ubi nigram illam et fuliginei coloris aspidem (limi Aegyptii, quem Nilus in mare defert, similem, concoloremque terrae ipsi, sub qua degit) delitescere innuit, sub gleba Aethiopum, quam Nilus in vehit in mare. Nempe circa praeripia Nili ut plurimum Chelidoniae φωλεύουσιν, ut ait Aetius. Longitudo eius ultra cubitum raro procedit, citoque necat. Cum enim chersaeae aspides tribus horis hominem morsu peragant, ἐπὶ τῆς χελιδονίας, συντομώτατος θάνατος, a chelidonia citissima mors, Idem. Eadem in sacris Isidis, cum tumido collo, caput arduum attollens circumferebatur. Nicander iterum Theriacis,

----- ----- ψαφαρὸς δ᾿ ἀναπίμπλᾳται ἀυχην´

Α῎κριτα ποιφύςςοντος -----

Quâ formâ pictam, una cum Osiride et sistro, multis locis Isiaca tabula exhibet. Hinc Iuvenalis, Sat 6. v. 538.

Et movisse caput visa est argentea serpens.

Ubi Scholiastes, Serpens, quae est in templo Isidis. Et Ovid. l. 9. Met. v. 692. de Mysteriis Isiacis;

Sistraque erant, numquamque satis quaesitus Osiris,

Plenaque somniferis serpens peregrina venenis.

Appuleius quoque, ubi de gestaminibus Isidis, Laevâ vero cymbium

dependebat aurcum, cuius ansulae, quâ parte conspre???, Insurgebat Aspis caput attollens arduum, cervicibus late tumescentibus. Quamvis enim tumida colla omnibus serpentibus itatis ac irritatis tribuant Poetae, haec tamen nora propria ac peculiatis huius aspidis fuit, ut ex Plinio constat, qui colla aspidum intumescere scribit, l. 8. c. 23. et Lucano, l. 9. v. 701.

Aspida somniferam tumidâ cervice levavit.

Altera nota somni fuit effectus. Unde eadem et Hypnale dicta, quod nullô sensu doloris, quasi somnô solutos, exstinguat, quos pupugit, etc. Vide hanc in tem plura apud Salmas. ad Solin. p. 341. et seqq. Porro gemma sic dicta est, abeodem hirundinum colore. Plin. l. 37. c. 10. Chelidoniae duorum sunt generum, hirundinum colore, et alterâ parte purpureae, nigris interpellantibus maculis. Item herba, cuius flos et sucus luteus seu croceus. Graece ἐλύδριον. Vide iterum Salmas. ubi supra, p. 1163. et Plinium modo dictum, l. 25. c. 8. et l. 26. c. 5. etc.